काठमाडौं । नेपालमा २० वटा वाणिज्य बैंकहरू रहेका छन् । २० वटा बैंकहरुमा केहि ठूलो पुँजी बनाएर काम गरिरहेका छन् भने केहि सानो पुँजीमै आफ्नो कारोबारलाई निरन्तरता दिइरहेका छन् । पुँजीका हिसाबले सानो बैंकको रुपमा देखिनेमा माछापुच्छ्र्रे बैंक लिमिटेड पनि हो ।
यस बैंकको चुक्ता पुँजी अहिले कुल ११ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ मात्रै रहेको छ । केहि बैंकको चुक्ता पूँजी माछापुच्छ्र्रे बैंकको भन्दा तीन गुणा बढी छ ।
बैंकको आकार सानो भए पनि माछापुच्छ्र्रे बैंकको वार्षिक विवरण अनुसार सूचकहरु भने नराम्रो देखिदैन । अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा बैंकले धेरै सूचकहरूमा सुधार गरेको छ । ठूला पुँजी भएका अन्य बैंकसँग तुलना गर्दा बैंकको सूचकहरु उत्कृष्ठ नै देखिएको हो ।
अर्थतन्त्रमा आएको सुस्तताको कारण कति बैंकहरूको वितरणयोग्य नाफा नै नेगेटिभ रहेका बेला माछापुच्छ्रे बैंक भने लाभांश दिने सक्ने बैंकको सूचीमा परेकोे छ ।
अहिलेको अवस्थामा बैंकहरूको के कति लाभांश क्षमताभन्दा पनि थोरै भएपनि दिन सक्नु नै ठूलो हो । यसले बैंकको अब्बल व्यवस्थापकीय क्षमतालाई देखाउँछ । ४६ करोड रुपैयाँ विवरणयोग्य नाफा रहेको बैंकको ४.०१ प्रतिशत लाभांश विवतरण गर्ने क्षमता रहेको छ ।
लोन लस प्रोभिजिङका कारण अघिल्लो वर्ष बैंकलाई केहि गाह्रो भएपनि गत वर्ष भने कम्फट अवस्थामा आइपुगेको छ ।
पुँजीका हिसावले सानो पुँजीमध्ये तेस्रो श्रेणीमा पर्ने माछापुच्छ्रे बैंक लाभांश वितरणका आधारमा भने टप टेन बैंकभित्र पर्न सफल भएको छ । डिजिटल कारोबारमा स्मार्ट बैंकको रुपमा स्थापित बनेको बैंकको ११ अर्ब ६२ करोड १३ लाख रुपैयाँमात्रै चुक्ता पुँजी रहेको छ ।
थोरै पुँजी भएको बैंकले गरेको यो प्रयास अन्य ठूला पुँजी भएका बैंकसँगै प्रतिस्पर्धामा उत्रनुलाई सामान्य मात्रै मान्न सकिदैन । बैंकले महत्वकांक्षी लक्ष्य नबोकेपनि वित्तीय बजारमा आफूलाई अनुशासित बैंकको रुपमा चिनाएको छ ।
देशमा सञ्चालित २० वाणिज्य बैंकमध्ये क्यापिटल एडुकेशी रेसियो (सीएआर) मा दोस्रो बनेको माछापुच्छ्र्रे बैंकले चालु आर्थिक वर्षमा कर्जा प्रवाह गर्ने आधार भने बलियो बनाएको छ । बैंकको अब प्रोभिजिङ गर्नुपर्ने कुनै दायित्व छैन । बैंकले कमाएको सबै नाफा सबै आम लगानीकर्तालाई नै बाड्ने हो ।
जबसम्म बैंकले लगानीकर्तालाई उचित प्रतिफल दिन सक्दैन तबसम्म राम्रो नमान्ने अभ्यासलाई पच्छाउँदै बैंकले यस आवबाट राम्रो सबै लगानीकर्ताले सम्झिन लायकको प्रतिफल दिने प्रतिवद्धता गर्दै आएको छ ।
क्यापिटल एजुकेशी रेसियो (पुँजी पर्याप्तता अनुपात) १३.८३ प्रतिशत रहेको छ । पुँजी पर्याप्तताको हिसाबले माछापुच्छ्रेभन्दा पहिलो नम्बरमा विदेशी लगानीको स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकमात्रै अगाडि रहेको छ ।
बैंकको पुँजी पर्याप्तता अनुपातको ढुकुटी बलियो बन्नु भनेको अब बैंकको कर्जा लगानी गर्ने क्षमता बढ्नु हो । गत आवमा बैंकले १ खर्ब ३२ अर्ब २० करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेर १ अर्ब २५ करोड रुपैयाँ नाफा कमाएको छ ।
बैंकको निक्षेप २.४४ प्रतिशत बढ्दा पनि कर्जा प्रवाह भने ०.७७ प्रतिशतले मात्रै बढेको छ । गत आवमा पुँजी कोषमा परेको दवावका कारण बैंकले चाहेको जसरी कर्जा प्रवाह गर्न सकेको थिएन ।
बैंकहरूले कर्जा प्रवाह गर्दा सबै रकम निक्षेपबाट मात्रै दिन मिल्दैन । केही प्रतिशत रकम आफ्नो पुँजी (इक्विटी) बाट पनि हाल्नुपर्छ । यो आवमा बैंक पुँजी कोषमा परेको दवावबाट बाहिर निष्किएको छ । अबका दिनमा बैंकले अझ राम्रो गर्ने बाटोहरू खुलेका छन् ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले जोखिम समेतको आधारमा कर्जाको फरक फरक जोखिम भार निर्धारण गरेको छ । उक्त कर्जा लगानीबाट बैंकहरुले लिएको जोखिमको आधारमा कुल जोखिम भारित सम्पत्ति निकाल्ने गरिन्छ ।
उक्त जोखिम भारित सम्पत्तिको न्यूनतम ८.५ प्रतिशत प्राथमिक पुँजी (इक्वीटी) कायम गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । पुँजी पर्याप्तता फ्रेमवर्क २०१५ अनुसार उक्त जोखिम भारित सम्पत्तिको न्यूनतम ८.५ प्रतिशत बैंकहरूले आफ्नो इक्विटीबाट र थप २.५ प्रतिशत पूरक पुँजीबाट पु¥याउनुपर्ने हुन्छ ।
सोही आधारमा बैंकहरूको जोखिम भारित सम्पत्तिको ६.५ प्रतिशत क्यापिटल कन्जरभेसन बफरसहित प्राथमिक पूँजीबाट ८.५ प्रतिशत र पूरक पुँँजीबाट २.५ प्रतिशत गरी न्यूनतम ११ प्रतिशत पुँजीकोष कायम गर्नुपर्ने हुन्छ ।
गत आर्थिक वर्षको असार मसान्तमा ‘काउन्टर साइकिलकल बफर’ समेत कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । जस अनुसार आगामी गत असार मसान्तसम्म थप ०.५ प्रतिशत पुँजीकोष कायम गर्नुपर्ने भएको छ । असार मसान्तमा बैंकहरुले प्राथमिक पूँजीकोष नै कम्तीमा ९ प्रतिशत कायम गर्नुपर्ने हुन्छ । यस अर्थमा बैंक सानो भएपनि बलियो छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले प्राथमिक पुँजी कोष नपुर्याउने बैंकहरूलाई लाभांश वितरण गर्न नपाउनेसम्मको प्रतिवन्ध लगाएको छ । राष्ट्र बैंकको यो व्यवस्थाबाट पनि बैंक बचेको छ । यस हिसावले बैंकको प्रगति राम्रो नै भएको मान्न सकिन्छ ।
राष्ट्र बैंकले मर्जर तथा एक्युजिशनमा जान सबै बैंकलाई सुझाएपनि आफ्नो अस्तित्वलाई कायम राख्ने दुढ मनोबलका साथ ठूला पुँजी भएका बैंकहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्दै बैंक यो अवस्थामा आइपुगेको हो ।
बैंकले सार्वजनिक गरेको वित्तीय विवरण अनुसार रिटर्न अफ इक्विटी (आरओई) पनि ७.७९ प्रतिशत देखिएको छ । बैंकको यो क्षमता औसतमा ६ प्रतिशतले कर्जा विस्तार हुँदा आरओई क्षमता ७.७९ प्रतिशत हुनु राम्रो नै हो ।
माछापुच्छ्र्रे बैंकको ब्याज आम्दानी बढी खर्च गर्ने दोस्रो बैंक हो । बैंकले गरेको यो खर्चले अन्य सूचक सुधार्न सहज बनेको छ । ४६ करोड ६४ लाख रुपैयाँ विवरण योग्य मुनाफा रहेको बैंकले खराब कर्जा ह्वात्तै घटाएर २० वाणिज्य बैंकमध्ये १० औं स्थानमा पर्न सफल भएको छ ।
बैंकको आधार दर १ वर्षमा २.४८ प्रतिशतले घटेर ८.२६ प्रतिशतमा सीमित भएको छ । २०८० असार मसान्तसम्म बैंकको आधार दर १०.७४ प्रतिशत थियो । समग्र वाणिज्य बैंकको औसतमा २ प्रतिशतले आधार दर घट्दा माछापुच्छ्र्रेले भने सो भन्दा बढीले आधार दर घटाएको हो ।
बैंकले १ वर्षको अवधिमा कष्ट अफ फण्ड पनि उल्लेख्य रुपमा घटाएको छ । २०८० असारमसान्तसम्म ८.०७ प्रतिशत रहेको माछापुच्छ्र्रे बैंकको कष्ट अफ फण्ड यो अवधिमा २.२ प्रतिशतले घटेर ५.८७ प्रतिशतमा सीमित रहेको छ । बैंकले २१ करोड ५६ लाख रुपैयाँ कर्मचारी बोनसको लागि खर्च गरेको छ । कर्मचारीको वृद्धि विकासमा गरिएको यो खर्चले कर्मचारीको कार्यकुशलतामा अझ निखार ल्याउने छ ।
१६ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ कुल इक्युटी रहेको बैंकको कुल सम्पत्ति १ खर्ब ८९ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ रहेको छ ।
